BASINÇ-DEBİ İLİŞKİSİ

Öncelikle şunu söylemek gerekir; basınç ve debi ters orantılıdır yani basınç arttıkça kompresör debisi azalır.

Kompresörlerin yapısı genelde 7-8 bar basınca uygun olarak tasarlanmıştır ve bu basınca uygun elektrik motoru ve malzemeler kullanılmıştır.

Sanayi ortamında hava tüketen cihazlarda genel olarak kompresörlerin basıncıyla uyumlu çalışmaktadırlar. Örneğin birçok hava tüketen plazma kesim, CNC tezgah gibi makinalar 5 – 6 bar alt basıncından daha düşük basınçlarda alarm vermektedirler.

Kimi özel durumlarda ise yüksek basınç hava ihtiyacı vardır. Kompresör Seçimi yazımızda da belirttiğimiz gibi kompresör almaya karar verdiğinizde öncelikle kullanım alanlarınızdaki minimum basınç ihtiyacınızı araştırmanız gerekmektedir. Çünkü yüksek basınçlı kompresör düşük basınç hava ihtiyacını karşılayabilir ancak düşük basınç kompresör yüksek basınç ihtiyacınızı karşılayamaz.

Basınç ihtiyacımıza en başta karar vermemizin nedeni nedir?

Çünkü alacağımız kompresörün sisteminin yapısı, hava tankının basınca dayanma gücü ve testi, ve diğer aksamlar istenilen basınç değerine uygun olarak fabrika çıkışı ayarlanmaktadır. Yani, siz 8 bar üst basınç değerine uygun bir kompresör alırsanız ve bunu daha sonra 13 bar’a çıkartmak isterseniz muhtemelen tüm kompresör ve kompresörle gelen diğer ürünleri değiştirmeniz gerekecektir.

8 bar basınç uyumlu kompresörün basıncını kontrolsüz bir şekilde yükseltirsek ne olur?

•  Hava tankınızın patlama riskini arttırmış olursunuz. En önemli nokta budur. Hava tankınızın üzerinde bulunan etikette yazan çalışma basınç değerini kesinlikle aşmamanız gerekmektedir. Siz kompresörünüzün basıncını bilinçsiz bir şekilde arttırırsanız, ne zaman patlayacağı belli olmayan bir bomba elde etmiş olursunuz. Ayrıca basınç değerini arttırmasanız dahi hava tankının yıllık basınç testlerinin yaptırılması gerekmektedir. Bu çalışma bakanlığı tarafından ayrıca kontrol edilmektedir.
• Varsa kompresörünüzün üzerindeki sigortalar ve şalterler korumaya geçer.
• Kompresörünüzün ve hava tankının üzerindeki emniyet ventilleri devreye girerek mekanik olarak hava tankındaki fazla havayı tahliye eder.
• Varsa emniyet için bulunan 2. duruk şalter devreye ve sistemi elektriksel olarak durdurur.

Kompresör üzerindeki koruma üniteleri devreye girmezse

• Hava tankınız patlayabilir.
• Elektrik motoru yanabilir.
• Kompresörün yapısı zarar görebilir. Örneğin pistonlu kompresörde krank kesebilir.

Şimdiye kadar işin basınç kısmını açıkladım. Eğer basıncımızı arttırmak ve bu tür problemle karşılaşmak istemiyorsak basınç arttırırken debiden kaybetmemiz ve buna da kompresörümüzü alırken kara vermemiz gerekmektedir.

Kompresörle debi birbirne ters orantılı kavramlardır. Basınç arttıkça debi düşmektedir.

Pistonlu Kompresörlerde

Pistonlu kompresörlerde basınç kademe sistemi ile arttırılmaktadır. 8 bar kompresörlerde kademe yoktur ve kafalar sayesinde emilen hava doğrudan hava tankına gönderilir. Ancak 2 kademe kompresörlerde emilen hava doğrudan hava tankına değil tekrardan daha küçük yapıdaki basma kafasına iletilir. Burada 2. kez sıkıştırıldıktan sonra hava tankına basılır. Bu sayede kompresörünüzün debisi düşürülmüş ve basıncı yükseltilmiş olur.

Böylelikle kompresörünüzün yapısı yüksek basınca çıkmaya uyumlu hale gelmiş olur. Fabrika çıkışı bu şekilde imal edilen pistonlu kompresörün hava tankıda yine fabrika çıkışı yüksek basınca uygun imal edilir.

Vidalı Kompresörlerde

Vidalı kompresörlerde ise sistemin kayış kasnak ölçüleri değiştirlerek basınç yükseltilir. Vidalı kompresörlerde de basınç arttıkça debi düşmektedir. Üretici firmaya göre değişiklik göstersede genelde 13 – 15 bar maksimum çalışma basıncına kadar vidalı kompresörler ayarlanabilmektedir. Kayış – kasnak değiştirme işlemini yetkili personele yaptırmanız gerekmektedir.

Uyarılar

• Yetkili personel haricinde kompresörünüzün basınç ayarıyla kesinlikle oynamayın.
• Hava tankının yıllık testini mutlaka yaptırın.
• Yüksek basınç kompresör aldıysanız kullanacağınız hava tankının kaç bar basınç için uyumlu olduğunu mutlaka kontrol ediniz.